Zofia Rydet
Jedna z najwybitniejszych postaci fotografii polskiej.
Urodziła się 5 maja 1911 roku w Stanisławowie (obecnie Ukraina). Od lat 60. czynnie uczestniczyła w życiu artystycznym, tworząc cykle „Mały człowiek”, „Czas przemijania” i „Świat uczuć i wyobraźni”.
Od 1978 roku, praktycznie do końca swej twórczości, realizowała swoje najważniejsze dokonanie artystyczne – „Zapis socjologiczny” – wykonaną w kilkudziesięciu tysiącach negatywów monumentalną dokumentację człowieka i społeczeństwa, realizowaną samodzielnie w kilkunastu województwach w całej Polsce i za granicą. W roku 1980 zaprezentowała konceptualny cykl „Nieskończoność dalekich dróg”.
Ostatnią jej ważną serią stała się, realizowana na przełomie lat 80. i 90., „Suita śląska”, na którą składają się kolaże i fotomontaże, zawierające autocytaty z wcześniejszych fotografii, głównie z „Zapisu socjologicznego”. Artystka skomponowała je na kształt ludowych przedstawień sakralnych, dopełniając fotografie polnymi kwiatami, fragmentami tkanin i wycinkami z gazet.
Prace Zofii Rydet znajdują się w najważniejszych zbiorach polskich, w tym: w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Śląskim w Katowicach, Muzeum Fotografii w Krakowie, a także zagranicznych: m.in. w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Kioto i w National Museum of Photography, Film and Television w Bradford.
Zofia Rydet zmarła 24 sierpnia 1997 roku w Gliwicach.
Główna część jej dorobku artystycznego aktualnie znajduje się w depozycie Fundacji im. Zofii Rydet, której celem jest promocja i redefiniowanie twórczości artystki.
“Zapis socjologiczny” (1978−1990).
Podobnie jak większość twórców powojennych, autorka „Zapisu socjologicznego” do fotografii dochodziła drogą amatora: poprzez namiętne fotografowanie, spotkania, dyskusje, wzajemną krytykę w gronie zapaleńców. Może to właśnie sprawiło, że dzieło Zofii Rydet nie zna ograniczeń; wzięło się z potrzeby, nie z kalkulacji.
Już w wieku bardzo dojrzałym – w momencie sprecyzowania koncepcji Zofia Rydet miała 67 lat – zaczęła tworzyć swoje opus magnum: „Zapis socjologiczny”, cykl niemający odpowiednika w polskiej fotografii, gigantycznych rozmiarów portret ludzkiej rodziny we wnętrzu. Kontynuowała go wszędzie, gdzie się znalazła, przełamując własną słabość. „Zapis” to kilkanaście tysięcy negatywów, w olbrzymiej części niewykorzystanych, bo nie starczyło życia na pracę.
Pierwsze precyzyjne notatki autorki dotyczące prac nad „Zapisem socjologicznym” pochodzą z 1978 roku. Pierwszy pomysł na cykl powstał już w latach 60., jednak dość obszerny materiał fotograficzny z wcześniejszego okresu twórczości – w dużej mierze spełniający założenia „Zapisu” – nie został do niego włączony.
Na główny trzon całego zbioru – obrazy określane jako ujęcia kanoniczne – złożyły się wizerunki mieszkańców wsi i miast, powstałe w różnych rejonach Polski oraz za granicą. Łączy je ścisły rygor kompozycyjny. Ukazują ludzi – pojedynczo, w parach lub w grupie, na tle wybranej ściany ich mieszkania. Fotografie wykonano przy użyciu lampy błyskowej, z zachowaniem jak najszerszego obrazu całego wnętrza oraz jak największej głębi ostrości. Cykl, na który złożyło się także kilka mniejszych, dopełniających zestawów fotografii („Obecność”, „Mit fotografii”, „Kobiety na progach”, „Zawody”), kontynuowany był przez artystkę aż do lat 90.
W całości zdigitalizowany cykl – ponad 12 000 zdjęć można oglądać na www.zofiarydet.com
Zobacz galerię zdjęć:
